1. Ulusal Tasarım Araştırmaları Konferansı
ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Amfisi
10-12 Eylül 2014
UTAK 2014 Kapsam
Türkiye’de son yıllarda yapılan çalışmalara baktığımızda sıklıkla karşılaştığımız bir tespit, endüstriyel tasarımın 2000′li yıllardan itibaren hem eğitim hem de endüstri alanında önem ve tanınırlık kazandığıdır. Bu tespiti, son on yılda sadece ulusal düzeyde düzenlenen tasarım etkinliklerinin sayısındaki ve çeşitliliğindeki değil, aynı zamanda uluslararası alanda Türkiye’den tasarımcıların ve onların çalışmalarının görünürlüğündeki artış desteklemekte. Fakat daha da dikkat çekici olan, eğitim alanında gözlemlediğimiz hızlı gelişmeler. On yıl öncesine kıyasla endüstriyel tasarım mezunu veren lisans programlarının sayısı bugün yaklaşık üç katına çıkmış durumda. Bunun yanı sıra öğrenci değişimleri, yurtdışı lisansüstü çalışmalar, uluslararası nitelikli seminer ve çalıştaylar gibi etkinlikler aracılığıyla dünyada çeşitli üniversitelerle sürdürülen ilişkiler, Türkiye’deki tasarım eğitimine yeni bakış açıları kazandırıyor. Tasarım eğitimcileri ve araştırmacıları olarak kimi ulusal kimi küresel alandaki bu gelişmelere yön vermeye çalışırken bir yandan da Türkiye’de endüstriyel tasarımın bu gelişmelerin sonuçlarıyla şekillendiğini gözlemliyoruz.
ODTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü olarak düzenlediğimiz bu konferansta, tasarımın küresel bağlamını göz önüne alarak endüstriyel tasarım eğitiminin, mesleğinin ve araştırmalarının Türkiye’deki mevcut durumuna dair çalışmaları paylaşmayı, böylece yürütülecek tartışmalarla geleceğe yönelik çıkarımlar yapmayı ve izlenebilecek yollar önermeyi amaçladık.
Konular
UTAK 2014’te gündeme getirmek istediğimiz konu başlıklarını aşağıda sunarken bu başlıkların kısıtlayıcı değil, ele alınabilecek başka konular için de ilham verici olmasını umduk.
Tasarım Eğitimi
Bir yandan teknolojideki değişimleri takiben tasarım eğitimi küresel ölçekte dönüşürken öte yandan bilhassa endüstriyel tasarım bölümü mezun ve öğrencilerinin sayısının hızla artmasıyla Türkiye’de, eğitimi tartışmak bir gereklilik haline geldi. Hızlı prototipleme, sayısal modelleme, parametrik tasarım gibi araçların tasarım eğitimi ve süreci üzerindeki etkileri, yeni sınıf ortamları ve cep telefonu, tablet gibi donanımların kullanımı ile eğitim müfredatı, hedefler ve alanı tanımlayan bilgi ve beceriler, farklı eğitim modelleri, eğitim projelerine dış paydaşların (kullanıcı grupları, firmalar, sivil toplum kuruluşları, vb.) katılımı, öğrenci ve mezun profilleri ile eğitimden beklentiler, tasarım eğitimcilerinin nitelikleri ve akademisyen-uygulamacı tartışmaları, eğitim mekanlarının ve stüdyonun dönüşümü, lisans ve lisanüstü programlar ile araştırma-eğitim etkileşimi ve tasarım eğitimi ile ilgili diğer konularda yürütülen çalışmaları paylaşmaya çağırıyoruz.
Tasarım Mesleği
Hizmet tasarımı, deneyim tasarımı ve etkileşim tasarımı gibi kavramların güncel endüstriyel tasarım tanımlarına dahil edilmesiyle ve tasarım alanının disiplinlerarası ilişkilere sağladığı açıklığın vurgulanmasıyla birlikte küresel ölçekte mesleğin sınırlarını genişletmeye yönelik eğilimler öne çıkıyor. Yerel ölçekteyse meslek camiası bir yandan bu kavramları ve ilişki biçimlerini içselleştirirken, diğer yandan endüstriyel tasarımcının iş güvencesinin sağlanmasına yönelik kaygılarla (endüstriyel tasarımcının imza hakkının olması, serbest meslek icraatında rekabetin korunması, asgari fiyatlandırma ve ücret standartlarının oluşturulması, vb.) sınırları daha belirgin bir meslek tanımına yöneliyor. Türkiye’deki meslek araştırmacılarını, her iki açıdan da ele alınması gereken tasarımcının mesleki hak ve sorumlulukları, mevcut çalışma biçimleri ve koşulları, meslek örgütlenmesinin yaptırım ve regülasyon yaratabilme gücü, endüstriyel tasarımcının çalışma etiği ve kullanıcıya ve çevreye karşı sorumlulukları gibi konulardaki çalışmalarını paylaşmaya çağırıyoruz.
Tasarımda Sosyal Sorumluluk
Son dönemde bir yanda neoliberal politikalara karşı dünya çapında yoğunlaşan toplumsal hareketler; diğer yanda küresel ısınma, kaynakların hızla tükenmesi, kirlilik ve diğer çevresel sorunlara ilişkin yaygın bir farkındalık ortaya çıktı. Türkiye’de ve küresel tasarım kültüründe de tasarımda sürdürülebilirlik, tasarım aktivizmi, tasarımda toplumsal cinsiyet, yerel ürünler ve üretim yöntemleri, medyada endüstriyel tasarım temsilleri, maddi kültür çalışmaları bağlamında endüstriyel tasarım ve diğer tasarım kültürü ve tarihine dair başlıklar bu açıdan önem kazandı. Türkiye’deki araştırmacıları bu konulardaki sorumluluklarını tartışmaya ve en güncel örnek ve çalışmalarını paylaşmaya çağırıyoruz.
Tasarım Araştırması ve Tasarım Yöntemleri
Ulusal ve uluslararası alanda endüstriyel tasarıma dair doygun ve güncel bilgi kaynakları oluşturmanın yolu, hem tasarım araştırmasında hem de tasarım yöntemlerinde günümüzde öne çıkan yenilikçi, çok yönlü ve çoğulcu yaklaşımları derlemek ve paylaşmaktan geçiyor. Bu amaçla bu başlık altında, disiplinlerarası etkileşimin ve bilgi paylaşımının özendirilmesine, tasarım sürecinde yer alan tüm paydaşları içeren katılımcı tasarım yöntemlerinin yaygınlaşmasına, yapılan araştırmaların tasarım eğitiminde ve pratiğinde uygulanabilmesine ve tasarım araştırmasına yönelik etik anlayışının oturmasına dair, gerek endüstriyel tasarım teorisiyle gerekse eğitim ve pratiğiyle ilişkili çalışmaları paylaşmaya çağırıyoruz.
Çalıştaylar
UTAK 2014 kapsamında deneyimli tasarımcılar ve eğitimciler tarafından düzenlenen 3 çalıştay düzenlenmiştir.
Marka Kimliği – Tasarım İlişkisi ve Analizi Çalıştayı
Düzenleyen: Cengizhan Bilgin, Aslı Yorulmazel, Görkem Erdoğan, Sadık Gelirli; Anadolu Isuzu Ar-Ge Merkezi, Endüstriyel Tasarım Ekibi
Süre: İki çalıştay günü (10-11 Eylül)
Katılımcı profili: İlgili tüm bölümlerden lisans ve yüksek lisans öğrencileri
Çalıştay, katılımcıları görsel marka algısı analiz yöntemleri konusunda bilgilendirmeyi ve marka-tasarım ilişkisi konusunda otomotiv alanında bir uygulama gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla çeşitli otomotiv markaları hem ürünleri hem de marka kimliği bazında analiz edilecek ve bulgular infografik olarak ortaya koyulacaktır. Marka değeri, marka imajı, markanın ürünlerinin sergilediği karakterler, ürün ailesi dili, markanın yarattığı algı, kurgulanan semantik anlam, çalıştayda üzerinde durulacak konulardır.
Endüstri Ürünleri Tasarımı Alanında Temel Tasarım Dersine Özgü Bir Yöntem: “SALT İşlev”
Düzenleyen: Doç. Dr. Hümanur Bağlı, Araş. Gör. Koray Gelmez; İTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü
Süre: Bir çalıştay günü (10 Eylül)
Katılımcı profili: En geç 2. sınıfı tamamlamış endüstri ürünleri tasarımı öğrencileri
Temel tasarım eğitiminin, köken itibarı ile sanat eğitimiyle ortaklıkları bulunmaktadır. Ancak, işlev kavramı Endüstri Ürünleri Tasarımı eğitiminin temel bileşenlerinden olduğundan Temel Tasarım dersinin bu bölümlerde özelleşmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra, soyut düşünme yetilerinin geliştirilmesinin hedeflendiği Temel Tasarım dersi kapsamında, işlev kavramının işlevsel nesneden ve kullanıcı olarak özneden bağımsız olarak ele alınması önem kazanmaktadır.
Bu çalıştayın amaçları şunlardır: Öğrencilerin işlev kavramı konusunda nesneden bağımsız ve soyut olarak düşünebilmeleri; farklı malzemelerle çalışmanın getirdiği deneysellik yetisinin kazandırılması; konu sınırlamasının o kavramın özüne inip farklı bakış açılarından geliştirilerek çeşitli ve özgün yorumlara fırsat vermesi; birebir ölçekte üç boyutlu düzenekler yaratarak özne-nesne ilişkisinin önyargısız ve dolaysız olarak yaşanabilmesinin sağlanması.
Oyun Tasarımı Çalıştayı
Düzenleyen: Hakan Diniz, Merve Bayram; Studio HDD
Süre: Bir çalıştay günü (11 Eylül)
Katılımcı profili: Tasarım lisans veya yüksek lisans öğrencileri veya mezunları
Bir aktivite olarak oyun sanayileşen toplumlarda halen “çocuk meşgalesi” olarak görülmekteyken günümüzde -özellikle teknolojinin hayatımıza entegre ettiği uygulamalar yardımıyla- bunun her yaş grubunu kapsayan bir davranış biçimine dönüştüğünü görüyoruz. Hizmet tasarımı, deneyim tasarımı ve etkileşim tasarımı gibi alanların oyun ve oyun öğelerinden çokça faydalandığı bir dönemde “oyun ve oyuncak tasarımı” da yükselen bir değer olarak karşımıza çıkıyor.
Çalıştayın hedefi katılımcılara oyun ve oyuncak tasarımının temel prensiplerini tanıtmak, oyun tasarımı sürecini açıklamak ve geleneksel ürün tasarımı süreçlerine entegre edilebilecek oyun tasarımı yöntemlerini aktarmaktır.
UTAK 2014 Konferans Kurulu
- Pınar Kaygan (Konferans Yürütücüsü)
- Naz Börekçi
- Aykut Coşkun
- Çağla Doğan
- Gülay Hasdoğan
- Harun Kaygan
- Fatma Korkut
- Sedef Süner
UTAK 2014 Hakemleri
- Dilek Akbulut, Gazi Üniversitesi
- Ece Arıburun Kırca, İstanbul Teknik Üniversitesi
- Mehmet Asatekin, Bahçeşehir Üniversitesi
- Hümanur Bağlı, İstanbul Teknik Üniversitesi
- Tevfik Balcıoğlu, Yaşar Üniversitesi
- Nigan Bayazıt, İstanbul Teknik Üniversitesi (Emekli)
- Gülsüm Baydar, Yaşar Üniversitesi
- Oğuz Bayrakçı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Murat Bengisu, İzmir Ekonomi Üniversitesi
- Nazlı Cila, Delft Teknoloji Üniversitesi
- Erdem Demir, I-AM, Bilgi Üniversitesi
- Cankız Elibol, Hacettepe Üniversitesi
- Ayhan Enşici, Kadir Has Üniversitesi
- Guita Farivarsadri, Doğu Akdeniz Üniversitesi
- Figen Işık, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Ali Oğulcan İlhan, Özyeğin Üniversitesi
- Çiğdem Kaya, İstanbul Teknik Üniversitesi
- Aren Kurtgözü, Kadir Has Üniversitesi
- Armağan Kuru, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi
- Mine Ovacık, Yaşar Üniversitesi
- Işıl Oygür, Bahçeşehir Üniversitesi
- Arslan Özbiçer, Marmara Üniversitesi
- Dalsu Özgen Koçyıldırım, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Bülben Süel Yazıcı, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi
- Seçil Şatır, Hitit Üniversitesi
- Elçin Tezel, Bahçeşehir Üniversitesi
- Şebnem Timur Öğüt, İstanbul Teknik Üniversitesi
- Gülşen Töre Yargın, Cambridge Üniversitesi
- Ahmet Zeki Turan, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Gülname Turan, İstanbul Teknik Üniversitesi
- Senem Turhan, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Grafik Tasarım
- Merve Özdemir
- Ahmet Burak Aktaş
- Mert Kulaksız
